life energies  •  social motives  •  caring communities

JOINT VALUES

WORK

FOUNDATION

CONTACT

 

PERSPECTIVES

 

“IK BEN GELUKKIG, IK BEN VRIJ.”

- 33-jarige Turkse over emancipatie -


(door Josephine)

 

Sinds kort volg ik Turkse les bij A. Ze woont met haar zesjarige dochtertje in een groot woonblok op de Kop van Zuid. Rotterdam Zuid. Ik mag bij haar thuis komen. Bij de voordeur trek ik mijn schoenen uit, ze neemt mijn jas aan en ik loop de woning binnen. Een grote foto van haar dochtertje op een canvas doek prijkt in de woonkamer. Ze dirigeert me naar de keuken waar een zilverkleurige theepot op het gasfornuis staat te koken.

 

Ze pakt twee borden en legt er zelfgebakken koekjes op. Zout en zoet. Die woorden leer ik ook meteen, evenals de gebruiken die erbij komen kijken. Nee, je vraagt niet of je nog een koekje mag pakken, dat doe je tot alles op is; als de tafel leeg is mag je altijd om meer vragen. En je zegt ‘het is héél lekker’ in plaats van alleen ‘lekker’. De Turkse taal is in een aantal opzichten een stuk compacter, maar rijker in het elkaar toewensen van al het goede, zoals bijvoorbeeld voeding voor de hersenen om goed na te denken…kleurrijke dromen…

 

Als kind-bruid naar Nederland

In de maanden erna vertelt ze over haar achtergrond en haar huidige situatie. Onze communicatie verloopt soms wat met handen en voeten maar dat stimuleert enkel om elkaars taal beter te leren spreken en begrijpen. Ze vertelt hoe ze als kind-bruid vanuit Ankara naar Nederland is gekomen. “Ik kende mijn man niet toen we trouwden. Mijn moeders tante kende zijn familie. Mijn familie was wat armer. Er was geen geld voor studeren, alleen de basisschool. Zijn familie was wat rijker. Zij kenden me niet, pas toen ik groter en mooier was. Snel dacht ik; waarom heb je mij naar Nederland gestuurd met die man? Als ik het had geweten zou ik boos zijn.”

 

Op een dinsdagmorgen verrast A. me met een Turks ontbijt.

 

Turkse cultuur in Nederland

Bij aankomst in Nederland is de cultuurschok groot voor haar. Op haar werk op de visafslag in Scheveningen wordt ze snel ingewijd in de regels van de Turkse cultuur in Nederland. “Niks mag, dit mag niet, dat mag niet. Als ik naar Ankara ga dan ben ik altijd heel blij en vrolijk. Dat vindt mijn familie leuk. Daar mag alles. Daar praten we de hele avond, soms ook nacht, thee drinken, lachen, mannen en vrouwen samen. Hier is de Turkse cultuur anders. Hier mag ik niet lachen, mannen aankijken. Van mijn man mocht ik niet met mijn schoonbroer praten. Als vrouw alleen naar buiten? Dat is ook ayīp, mag niet. Er zijn heel veel regels hier. De ouderen zeggen vaak ‘dat mag niet’. Ik heb dus twee karakters, mijn karakter hier in Nederland en mijn karakter in Turkije.”

 

Vertrek

Haar man blijkt al vrij snel andere vrouwen te hebben. Daar trekt ze de grens. Ze besluit in stilte haar eigen plan te trekken. Heel gedisciplineerd inventariseert ze welke stappen ze moet zetten om zelfstandig met haar dochtertje te kunnen bestaan. Al het geld dat ze kan missen legt ze opzij. Ze wint informatie in over uitkeringen en woningen en nadat ze bericht krijgt van een woningcorporatie dat ze op de Kop van Zuid terecht kan meldt ze haar man dat ze vertrekt. Heel bewust stelt ze haar moeder in Turkije pas een half jaar na de scheiding op de hoogte.

 

Ik ben gelukkig, ik ben vrij

Haar ex-man helpt gelukkig met het levensonderhoud van haar en haar dochtertje, al vindt ze de prijs (het dagelijks bellen en sms-en) vrij hoog. Hij verwent zijn dochtertje en geeft haar veel ruimte. Maar: “Ik zeg, ik hier regelen.” Het duurt even voor ik besef dat ze bedoelt dat bij haar thuis haar regels gelden. Die handhaaft ze strikt. Als haar dochter iets van spullen wil moet ze het maar aan haar vader vragen. Moeder zorgt voor eten en de nodige moederliefde. Haar dochtertje is haar alles en slaapt altijd thuis, want: “Wij Turkse moeders hebben onze dochters in ons hart. Heel dicht. Wij blijven altijd bij elkaar.”

 

"Als er verdriet is, maakt delen minder. Als er blijdschap is maakt delen meer."

gesprek verenigingsbestuur Birlik, Bloemhof

 

Twee jongetjes op hun sokken

een beeld

 

Het verloren gaan van complexiteit en nuance als basis voor populisme (video)

vraaggesprek met Nelleke Noordervliet n.a.v. kameropera ‘Het Ware Geweld’.

 

Jongens als troonopvolgers

gesprek met een innovatief jongerenwerker

 

“Mijn neef wilde ineens naar Syrië"

gesprek met een taxichauffeur

 

“Het zijn stuk voor stuk straatkinderen. Ze lossen problemen ook echt anders op.”

gesprek met een leerkracht die de overstap maakte van een school in Rotterdam Noord naar Zuid

 

Een school aan de verkeerde kant van de straat

gesprek met directie basisschool op de Kop van Zuid

 

Je droom komt niet uit

gedicht leerling groep 6 Oranjeschool

 

Verdriet

gedicht leerling van groep 7 Oranjeschool

 

“Werken hier betekent dat je de tijd neemt om te luisteren.”

gesprek met intern begeleider basisschool Bloemhof

 

“Ik ben gelukkig, ik ben vrij.”

gesprekken met mijn 33-jarige Turkse juf

 

“Veel kinderen groeien op in een prikkelarme omgeving.”

kleuterjuf basisschool Bloemhof

 

“Ze zijn verbaasd als ze voor het eerst koeien zien.”

gesprek met twee leerkrachten basisschool C.b.s. de Sleutel in Bloemhof

 

“Wij willen dat onze kinderen in beweging blijven.”

gesprek met 25 moeders van de Oranjeschool

 

“De scholen weten wat kinderen nodig hebben”

gesprek met Ton Huiskens

 

De papiermolen groeit voor basisscholen

directies van drie basisscholen in Bloemhof, Rotterdam Zuid

 

 

Elin mag even kijken hoe een hoofddoek voelt… "Moet jouw dochter die later dragen?" vraag ik. ‘Alleen als ze dat zelf wil.’

 

Meer vrouwen alleen

Ze ziet in haar omgeving steeds meer vrouwen die er alleen voor komen te staan. Soms worden ze verlaten door hun man (“Ze schamen zich, denken dat ze een slechte vrouw zijn geweest.”), soms kiezen ze er zelf voor. A. geeft aan hoe belangrijk het is dat deze vrouwen steun ervaren. A. zelf maakt ondertussen voor het eerst plannen ook voor haar eigen toekomst. Ze wil graag uit de uitkering, certificaten halen en in de kinderopvang werken. Ze ervaart dat ze andere vrouwen aansteekt. “Ik heb geen man die de hele dag in het koffiehuis zit en niets doet. Ik hoef alleen voor mijn dochter te zorgen, schoonmaken, koken. Ik ben gelukkig, ik ben vrij.”

 

Mijn kind komt eerst

In Turkije én onder Turkse vrouwen in Nederland lijkt -soms onderhuids, soms zichtbaar- een flinke emancipatieslag gaande. Waar in veel gevallen vrouwen werden uitgesloten of onder druk werden gezet als ze wilden scheiden lijkt er een kentering gaande. “Zij werden psychisch ziek en sommigen pleegden zelfmoord. Ze zeiden in een brief: ’ik zit klem, ik kan niet naar huis, ik stap eruit. Het was overal op het nieuws.'” Ze vertelt dat het gevolg is dat steeds meer ouders nu zeggen; mijn kind komt eerst (is zelfs een uitdrukking voor). Met andere woorden; het welzijn van mijn kind gaat vóór de gemeenschap en de schaamte.

 

Vanuit opleidingsmogelijkheden naar ondernemerschap

Ze vertelt ook over een andere ontwikkeling: Turkije kent in toenemende mate grootschalige clubhuis-achtige omgevingen waar specifiek lesaanbod voor vrouwen is. Ze kunnen er heel gericht certificaten halen, variërend van een basisschooldiploma (die velen niet hebben) tot diploma’s op gebieden als thuiszorg, kapper, handwerk, Engels et cetera. Deze plekken zitten bomvol want aanbod is gratis, volledig gesubsidieerd en voor kinderopvang wordt gezorgd. A. schetst hoe in de omgeving van haar familie in Turkije steeds meer vrouwen gaan ondernemen met hulp van kleinschalige kredieten. Niet meer achter de deur zitten. Wat er vervolgens gebeurt is dat vrouwen zich gaan afvragen of ze nog wel genoegen moeten nemen met een huwelijk waarin ze zich niet fijn voelen. “Zij zeggen; wat moet ik met een man die niet goed zorgt? Ik werk zelf, ik zorg voor kinderen, wat doet hij?”